जनवरी ७ को रात, करेन बाग्नार्ड आफ्नो क्यालिफोर्निया, अल्टाडेना स्थित घरमा अन्धकारमा बसिरहेकी थिइन् । बलियो हावाहुरीले उनको घरको बिजुली अवरुद्ध गरिदियो, र उनको मात्र एउटा बाथरुम बाहेक कतैपनि पानी बगिरहेको थिएन ।&nbsp;“मेरो छोरीले फोन गरेर भनिन्, ‘आमा, तपाईंलाई थाहा छ यहाँ आगो लागेको छ?’” ७९ वर्षीया र कानुनी रूपमा दृष्टिविहीन बाग्नार्डले भनिन् । “मलाई त आगलागी भएको थाहै थिएन । ”त्यस समयमा, इटन आगलागीको खाली गर्नुपर्ने क्षेत्र उनको घरबाट टाढा भएकाले उनलाई सुरक्षित महसुस भयो ।&nbsp;“मैले सोचें, ‘ओहो आगो कहिल्यै मेरो घरसम्म आइपुग्दैन,’” बाग्नार्डले भनिन् । त्यसको करिब ३० मिनेटपछि, उनकी छोरी चेल्सी बाग्नार्डले फेरि फोन गरिन् । आगो तीव्र गतिमा फैलिँदै गएपछि, बाग्नार्डको घर अब खाली गर्नुपर्ने क्षेत्रको सीमामा पुगेको थियो । बाग्नार्डसंगै बस्ने उनका ३२ वर्षीय नाति डाल्टन सार्जेन्ट कामबाट फर्किएपछि, दुबैजनाले रातभरका लागि घर छोड्ने निर्णय गरे । ५० वर्षभन्दा बढी समयसम्म त्यो घरमा बस्दा, बाग्नार्ड कयौं पटक खाली गर्ने अवस्थामा पुगेकी थिइन्, तर वास्तवमा कहिल्यै घर छोडेकी थिइनन् । “मैले सोचें, ‘ठीक छ, यस पटक हामी घर खाली गर्छौं, तर चाँडै फर्किन्छौं,’” बाग्नार्डले भनिन्।त्यो नै उनको घरभित्र राखेको अन्तिम पाइला थियो ।&nbsp; भोलिपल्ट, बाग्नार्डकी छोरी र नाति अधिकारीहरूले क्षेत्र बन्द गर्नु अघि घरको अवस्था हेर्न फर्किए । तर त्यहाँ भेटिएको भनेको केवल “धुवाँ उडिरहेको भग्नावशेषको थुप्रो” मात्र थियो । उनकी छोरीले फेसबुकमा लेखिन् कि त्यहाँ चिन्न सकिने चीजहरू भनेको फ्रिज र चुलोमात्र थिए । जनवरी २२ अघि बाग्नार्डलाई आफ्नो क्षेत्र फर्केर विध्वंसलाई आफैं हेर्ने अवसर मिलेन ।&nbsp; “उनीहरूले मेरो लागि एउटा कुर्सी ल्याए, र म ड्राइभवेमा बसें, र मैले जे देख्न सकें त्यो केवल जमिन थियो,” बाग्नार्डले त्यो अद्भुत दृश्यका बारेमा भनिन् । “मैले त्यसलाई यसरी हेर्न थालेँ, ‘हामी यसलाई कसरी पुनर्निर्माण गर्ने ?’आगलागीमा आफ्नो घर गुमाउनु अघि, बाग्नार्ड, जो एक पेशेवर दृश्य कलाकर्मी हुन्, हालै आफ्नो दृष्टि गुमाएको कारण ठूलो जीवन परिवर्तनको सामना गरिरहेकी थिइन् ।&nbsp;&nbsp;२०२४ को सुरुमा, उनले पासडेना भिलेजमा आफ्नो कलाकृति प्रदर्शनी आयोजना गरिन्, जहाँ उनले अन्धोपनसँग साक्षात्कार गर्ने बारेमा कुरा गरिन् । उनको मनपर्ने चित्र — एउटा गोला तल झरिरहेको — अन्धकार र उज्यालोको खेल थियोे र यो उनको आफ्नै यात्रा प्रतीक थियो । “तपाईंलाई थाहा छ कि तपाईं अन्धो हुँदै जानुहुन्छ भने यो अन्धकारमा एक निःशुल्क पतन जस्तो हो, र त्यसपछि केहि समयपछि तपाईं बुझ्नुहुन्छ कि तपाईंले उज्यालो तपाईं सँगै ल्याउनुहुन्छ, त्यसैले यो वास्तवमा अन्धकार हुँदैन,” बाग्नार्डले भनिन्। “तपाईंलाई एउटा फरक प्रकारको उज्यालो हुन्छ; त्यो उज्यालो भित्रै हुन्छ । ”त्यो चित्र नष्ट भयो र अहिले त्यो उसका घरका ऐंठनहरूसँगै, अन्य धेरै कलाकृतिहरूसँगै, राखिएको छ । आफ्नो जीवनको अधिकांश समय बाग्नार्डले पेन र मसिको चित्रहरू बनाएर वाटरकलर वाशहरू प्रयोग गरिन् । आफ्नो दृष्टि गुमाउने प्रक्रिया सुरु भएदेखि, उनले अन्य तरिकामा रूपान्तरण गरिन्, जस्तै डेकोपेज र हस्तनिर्मित कागजहरूको प्रयोग र हाइकु लेख्ने काम ।&nbsp; दृष्टि गुमाउने अवस्थासँग जुझ्ने प्रक्रियाले उनलाई आफ्नो घरको पछिल्लो गुमाइलाई बुझ्नमा मद्दत गरेको छ, उनले भनिन्, यद्यपि उनी स्वीकार्छिन् कि अझै केही क्षणहरूमा उनी निराश हुन्छिन् । पुनर्निर्माणमा मद्दत गर्न, उनले सानो व्यापार प्रशासन ऋणको लागि आवेदन दिएकी छिन्, र उनकी छोरीले गोफन्डमी खाता खोलिदिईन् ।&nbsp; पासडेना भिलेज बाहेक अन्य सामुदायिक संस्थाहरूले पनि समर्थन दिन कदम उठाएका छन् । स्थानीय गैर–लाभकारी संस्था, बेटर एन्जल्स, ले बाग्नार्ड र उनकी नातिलाई अनुदान रकम प्रदान गरेको छ ।&nbsp;र फोस्टर हेरचाह सेवाप्रदायक संस्था, जर्नी हाउस, ले बाग्नार्डका नाति, जो पूर्व फोस्टर युवक हुन् र जसले आगोमा सबै कुरा गुमाए उनीहरुलाई सहयोग गर्ने वचन दिएको छ ।&nbsp;आफ्नो घरको भग्नावशेष बीच, बाग्नार्डले आशाका संकेतहरू पनि देखेको बताइन ।&nbsp;एक डेनिश प्लेट जसमा जलपरी चित्रित छ, जुन बाग्नार्डले कलाका प्रेरणा स्रोतको रूपमा मान्दछिन् त्यो आगोमा जोगिएको छ, साथै सिमेन्टका सीढीहरू जसमा उनले चार ऋतुहरूको चित्र बनाएकी थिइन्, ती पनि जोगिएका छन् । उनले आफ्नी दुई छोरी र नातिलाई भनेकी छिन् कि उनीहरूले के गर्ने निर्णय लिनु पर्नेछ आफ्नो सम्पत्ति बारे, जुन अन्ततः उनीहरूले उत्तराधिकारमा पाउनेछन् ।&nbsp;“म अर्को महिना ८० वर्षकी हुने छु, र म यसलाई पुनर्निर्माण भएको देख्न पर्याप्त समय बाँच्ने आशा गर्छु,” बाग्नार्डले भनिन् ।&nbsp;

निर्माण

७९ वर्षीय महिलाले क्यालिफोर्नियाको वन आगलागीमा आफ्नो घर गुमाइन् । 

आजभोली जग्गाको भाउ आकाशिदै छ । आर्थिक मन्दी चलेसंगै मानिसले सोचे जति जग्गा किन्न सकिरहेका छैनन् । त्यसैले मानिसले आजभोली थोरै जग्गामै घर बनाउन थालेका छन् । यसरी थोरै जग्गामा घर बनाएपछि आफूलाई मन लागेको फूल, तरकारी कता रोप्ने त ? त्यसको लागि उपयूक्त हो कौशी खेती ।&nbsp;कौशी खेती गर्नु घरको छतमा तरकारी, फलफूल, फूल, र अन्य बोटबिरुवा उत्पादन गर्ने एक प्रभावकारी विधि हो ।&nbsp;यसले स्वस्थ खाना प्राप्त गर्नुका साथै घरको वातावरण सफा राख्न सहयोग गर्छ । यहाँ कौशी खेती गर्ने विधि चरणबद्ध रूपमा उल्लेख गरिएको छः&nbsp;१. छतको तयारी&nbsp;<ul><li> छत सफा गरेर पानी निकासको राम्रो व्यवस्था गर्नुपर्छ ।&nbsp;</li><li> छतमा प्लास्टिक शीट ९धबतभचउचयया कजभभत० बिछ्याएर पानी चुहिन नदिने व्यवस्था गर्नुपर्छ ।&nbsp;</li></ul>२. गमला र कन्टेनरको छनोट&nbsp;<ul><li> यसको लागि प्लास्टिकका बाल्टी, माटोका भाँडा, प्लास्टिकका बोरा, वा अन्य पुराना कन्टेनर प्रयोग गर्न सकिन्छ ।&nbsp;</li><li> गमलाको पिँधमा प्वाल पारेर पानी निस्कने व्यवस्था गर्नुपर्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;३. माटोको मिश्रणको तयार&nbsp;<ul><li> ५०% बगैंचाको माटो, २५% गहुँत ९अयmउयकत० र २५% बालुवा मिलाएर माटो तयार गर्नुपर्छ ।</li><li> माटोलाई सुक्ष्म पोषणयुक्त बनाउन जैविक मलको प्रयोग गर्नुपर्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;४. बोटबिरुवाको छनोट<ul><li> कौशी खेतीका लागि सजिलै हुर्किने बोटबिरुवा रोज्नुपर्छ जस्तैः ड्ड तरकारीः टमाटर, बन्दा, मटर, पालुङ्गो, धनियाँ, मेथी ।</li><li> फलफूलः ठाउँ भएमा कागती, स्ट्रबेरी, पपीता रोप्न सकिन्छ ।</li><li> जडीबुटीमा तुलसी, अदुवा, पुदिना रोप्न सकिन्छ ।</li></ul>&nbsp;५. बिउ रोप्ने प्रक्रिया&nbsp;<ul><li> गुणस्तरीय बिउ/कलम छान्नुपर्छ ।</li><li> गमलामा माटो हालेर २–३ सेन्टीमिटर गहिरो खाल्डो पारेर बिउ रोप्नुपर्छ ।</li><li> बीउलाई हल्का माटोले छोपेर पानी हाल्नुपर्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;६. पानी व्यवस्थापन&nbsp;<ul><li> बोटको आवश्यकता अनुसार बिहान र बेलुका नियमित पानी हाल्नुपर्छ ।</li><li> धेरै पानी हाल्नुहुदैंन । यसले जरामा क्षति पुर्याउन सक्छ ।&nbsp;</li></ul>७. मल र पोषण व्यवस्थापन&nbsp;<ul><li> प्रत्येक १५ दिनमा जैविक मल (जस्तै गहुँत, भ्यर्मी कम्पोस्ट) हाल्नुपर्छ ।</li><li> रोगप्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन नाशपाती पानी, नीम तेल जस्ता जैविक उपाय प्रयोग गर्न सकिन्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;८. प्रकाश र हावा व्यवस्थापन&nbsp;<ul><li> बोटबिरुवाले पर्याप्त घाम पाउनुपर्छ । दिनमा कम्तीमा ४–६ घण्टा घाम पुग्ने ठाउँ छान्नुपर्छ ।</li><li> हावा आवतजावत हुन दिनुपर्छ ।&nbsp;</li></ul>९. रोग तथा कीराको व्यवस्थापन&nbsp;<ul><li>बोटबिरुवामा कीरा लागेमा जैविक विषादी (जस्तैः नीमको तेल) छर्कनुपर्छ ।&nbsp;</li><li> समय–समयमा बोटका सुक्खा पात र फाल्नुपर्छ ।</li></ul>१०. राम्रो व्यवस्थापन र निरन्तरता&nbsp;<ul><li> बोटलाई नियमित हेरचाह गर्नुपर्छ ।</li><li> मौसम अनुसार नयाँ बोट रोप्नुपर्छ ।</li></ul>&nbsp;कौशी खेतीले स्वस्थ खाना उत्पादनसँगै घरको सौन्दर्य पनि बढाउँछ । यदि हामीले राम्रो योजना र ध्यान दियौं भने यसबाट राम्रो उत्पादन लिन सकिन्छ ।&nbsp;कौशी खेतीका धेरै फाइदाहरू छन्, जसले व्यक्तिगत, पारिवारिक, र पर्यावरणीय दृष्टिकोणले ठूलो महत्व राख्छ ।&nbsp;यहाँ मुख्य फाइदाहरू प्रस्तुत गरिएका छन्&nbsp;१. स्वस्थ र ताजा खाना उत्पादन&nbsp;<ul><li>कौशी खेतीबाट ताजा, रासायनिक मलरहित तरकारी र फलफूल उत्पादन गर्न सकिन्छ ।&nbsp;</li><li>परिवारलाई स्वस्थ र पोषणयुक्त खाना उपलब्ध गराउन सकिन्छ ।</li></ul>&nbsp;२. पैसा बचत&nbsp;<ul><li> आफ्नै घरमा तरकारी, फलफूल उत्पादन गर्दा बजारबाट किन्नु नपर्ने भएकाले खर्च बचत हुन्छ ।&nbsp;</li></ul>३. पर्यावरणीय फाइदा&nbsp;<ul><li> हरियालीले वायु प्रदूषण कम गर्छ ।&nbsp;</li><li> कौशी खेती गर्दा कार्बन डाइअक्साइड सोस्ने र अक्सिजन उत्सर्जन गर्ने भएकाले वातावरण स्वच्छ बनाउँछ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;४. थोरै ठाउँको अधिक उपयोग&nbsp;<ul><li> कौशी खेतीले घरको छत, बरन्डा वा सानो ठाउँको सदुपयोग गर्न मदत गर्दछ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;५. मनोबल वृद्धि र मनोरञ्जन&nbsp;<ul><li> बोटबिरुवा हुर्काउने प्रक्रियाले मानसिक शान्ति दिन्छ र तनाव कम गर्न मदत गर्छ ।&nbsp;</li><li> परिवारका सदस्य, विशेष गरी बालबालिकालाई प्रकृतिसँग जोड्ने अवसर प्रदान गर्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;६. अपशिष्टको पुनःप्रयोग&nbsp;<ul><li> घरबाट निस्कने जैविक फोहोर (जस्तैः तरकारीका अवशेष, फलफूलका छिल्का) मलमा परिवर्तन गर्न सकिन्छ ।&nbsp;&nbsp;</li><li> प्लास्टिकका कन्टेनर, पुराना बाल्टीन, र बोरा प्रयोग गरेर वातावरणीय मैलापन कम गर्न सकिन्छ ।&nbsp;</li></ul>७. स्वास्थ्यकर जीवनशैलीको प्रवद्र्धन&nbsp;<ul><li> आफ्नो उत्पादनमा भर पर्ने भएकाले रासायनिक विषादीबाट टाढा रहन सकिन्छ ।&nbsp;</li><li> ताजा खानाले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढ्छ ।&nbsp;</li></ul>८. समुदायलाई प्रेरणा दिनु&nbsp;<ul><li> कौशी खेती गर्नाले छरछिमेक र समुदायलाई पनि प्रोत्साहन दिन सकिन्छ ।&nbsp;</li><li> सहकार्यमा खेती गर्दा सामाजिक सम्बन्ध अझ सुदृढ हुन्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;९. तापक्रम नियन्त्रण&nbsp;<ul><li> छतको हरियालीले गर्मीमा छत चिसो राख्छ, जसले ऊर्जा बचत गर्छ ।&nbsp;</li><li> यसले घरलाई प्राकृतिक रूपमा वातानुकूलित राख्न सहयोग गर्छ ।&nbsp;</li></ul>&nbsp;१०. रोजगारीका सम्भावना&nbsp;<ul><li> व्यावसायिक कौशी खेती गरेमा आम्दानीको स्रोत बन्न सक्छ ।&nbsp;</li><li> जैविक उत्पादनको माग बढ्दै गएको हुँदा यो व्यवसायिक दृष्टिले पनि लाभदायक छ ।&nbsp;कौशी खेतीले घर र वातावरणमा हरियाली, स्वास्थ्य र आर्थिक लाभको मिश्रण प्रदान गर्ने भएकाले यसलाई जीवनशैलीको हिस्सा बनाउन आवश्यक छ ।&nbsp;</li></ul>

आवश्यक वस्तुहरू

लाभदायी बन्दै कौशी खेती

के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ कि नेपालमा रियल स्टेट व्यापार कहिले, कसरी, र किन सुरू भएको हो ? आउनुहोस्, नेपालको रियल स्टेट व्यापारको इतिहासमा जाउँ । नेपालमा रियल स्टेट व्यवसाय कहिले सुरु भएको हो ?प्रधानमन्त्री जङ्ग बहादुर राणाको शासनकालमा भूसंम्बन्धी भाडामा दिनका लागि कानूनी प्रावधान शुरु गरिएको थियो, जुन १८५३÷५४ ईस्वी संवतमा जारी गरिएको मुलुकि ऐनमा पनि उल्लेख गरिएको छ । यो नेपालमा रियल स्टेट व्यवसायको आधारको रूपमा कार्य ग¥यो । यस प्रावधानले नेपालमा अन्य थुप्रै भूसंम्बन्धी कार्यहरूलाई आधिकारिक रूपमा गर्न अनुमति पनि दिएको थियो ।&nbsp;नेपालमा राणा शासनको सुरुवात जे जस्तो भए पनि, त्यो समय अवधिमा धेरै महत्त्वपूर्ण कामहरू भएको भन्नु गलत हुँदैन । त्यसै गरी, राणा शासनकालमा नेपालले भूमिकर क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण सुधार देखेको थियो । राणा वंशको शासनकालमा भूमिकर हाम्रो देशको मुख्य आय स्रोतमध्ये एक थियो । जब भूमि व्यवसाय बढ्न थाल्यो, भूमिकरको व्यापारको पद चिन्ह&nbsp;राख्ने प्रक्रियामा पनि आधिकारिक रूपमा मान्यता प्राप्त भयो । भूमि व्यवस्थापन र अभिलेख विभागको अनुसार, १८७३÷७४ मा नेपाल सरकारको भूमि पद चिन्ह राख्ने प्रक्रिया प्रणालीगत रूपमा सुरु भयो, जसले समथर र पहाडी क्षेत्रबाट भूमि पदचिन्ह राख्न थाले ।&nbsp; भूमि राजस्व कार्यालयको स्थापना१८९६ मा आधिकारिक भूमि राजस्व कार्यालय, जसलाई ‘माल अड्डा’ भनिन्थ्यो, स्थापना गरिएको थियो । यसले यो जनाउँछ कि अब जसले पनि भूमि राख्छ, उसले अनिवार्य रूपमा भूमि कागजात राख्नु पर्छ र तदनुसार कर तिर्नु पर्छ । जब वित्त कार्यालय, जसलाई ‘तहसील कार्यालय’ पनि भनिन्थ्यो, उद्घाटन गरियो तब सरकारको तर्फबाट कर्मचारीलाई तलब दिन थालियो । पछि, सन् १९०२ मा भूमि राजस्व कार्यालय र वित्त कार्यालय एउटै बनाइयो ।&nbsp; भूमि वर्गीकरण र सर्वेक्षणनेपालका प्रसिद्ध राणा प्रधानमन्त्री चन्द्र शम्शेरले भूमिलाई चार मुख्य वर्गमा वर्गीकृत गरे, जसलाई अवल, दोयम, सीम, र चार भनिन्छ । यो कर संकलन गर्न र त्यतिबेला भूमि–संम्बन्धी व्यापार गर्नको लागि गरिएको थियो ।&nbsp;१९०१ देखि १९२९ सम्म उनको कार्यकालमा भूमि वर्गीकरण निस्सन्देह नेपालको रियल स्टेट व्यवसायको आधार राख्ने मुख्य उपलब्धिहरूमध्ये एक थियो । साथै, उनका कार्यकालमा सन् १९०७ मा भूमि सर्वेक्षण पनि गरिएको थियो, जसपछि वर्गीकृत भूमिका प्रकार अनुसार भूमिकर लागु गरिएको थियो ।&nbsp; स्वामित्वको स्थानान्तरण१९२१ मा, चन्द्र शम्शेरको शासनकालमा नेपालमा पोता रजिष्ट्रेशन अड्डा स्थापना गरियो। यसलाई नेपालमा रियल स्टेट व्यवसायको स्थापना मान्न सकिन्छ । यो अड्डाले एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिलाई भूमिको स्थानान्तरण प्रक्रिया आधिकारिक रूपमा लिखित रूपमा गर्न थाल्यो । यसले नेपालमा रियल स्टेट व्यवसायको शुरुवातको संकेत ग¥यो। किट्टा वा प्लटको प्रणालीपहिलो पटक १९२३ मा राणा वंशको शासनकालमा किट्टा प्रणाली वा प्लट प्रणालीको परिचय गराइयो । किट्टा प्रणालीले नक्साको आधारमा भूमि किन्ने र बेच्ने प्रक्रिया सम्भव बनायो, जुन आधुनिक समयमा रियल स्टेट व्यवसायको संचालन गर्ने तरिका हो । नेपालमा पहिलो पटक १९५० दशकमा भूमि क्षेत्रलाई शासन गर्ने कानूनी प्रावधान स्थापना गरियो । पछि, १९५७ मा, एक भूमि सुधार ऐन लागू गरियो, जसले भाडावालाहरुलाई सुरक्षा प्रदान गर्न र उनीहरूलाई निश्चित अधिकार दिनका लागि औपचारिक रूपमा प्रक्षिप्त गरियो ।&nbsp; भूमि राजस्व ÷ भूमि प्रशासन कार्यालयको सुधारभूमि प्रशासन कार्यालयको एकमात्र भूमिका भूमि शासित गर्नु र १९६२ को भूमि सर्वेक्षण र मापदण्ड ऐन अनुसार तयार गरिएको नक्साको हेरचाह गर्नु थियो । भूमि प्रशासन कार्यालयलाई काठमाडौँ उपत्यका सहित ९ जिल्ला मध्ये आधिकारिक रूपमा स्थापना गरिएको थियो । पछि १९६३ मा भूमि प्रशासन कार्यालयलाई आधिकारिक रूपमा भूमि सुधार कार्यालयको नाम परिवर्तन गरियो ।&nbsp;१९७८ मा जारी भएको भूमि राजस्व ऐन अनुसार, भूमि राजस्व कार्यालय नेपालभरि भूमि किनबेचको हेरचाह गर्ने स्वतन्त्र शासकीय निकाय बनेको थियो । अचल सम्पत्ति व्यवसायको मान्यतानेपाल सरकारले १९९० मा मात्र अचल सम्पत्ति व्यवसायलाई वाणिज्यिक रूपमा आधिकारिक रूपमा मान्यता दिएको हो । यससँगै, काठमाडौँ उपत्यकाबाट नेपालका हरेक शहरमा थुप्रै निजी कम्पनीहरू र अचल सम्पत्ति व्यवसायहरू द्रुत गतिमा बढ्न थाले ।&nbsp;अहिले, २०२१ मा, अचल सम्पत्ति नेपालका सबैभन्दा ठूलो र लाभजनक व्यापार क्षेत्रहरू मध्ये एक बनेको छ । कोविड–१९ को कारण, यो व्यवसाय लगभग एक वर्षसम्म शान्त रहेको थियो, अब लकडाउनको सहजतासँग अचल सम्पत्ति व्यवसाय पुनः गतिमा आइरहेको छ ।&nbsp; अचल सम्पत्ति क्षेत्रको वृद्धि (महामारीपछि)कोविड–१९ को पहिलो चरणमा अचल सम्पत्ति व्यवसाय प्रायः मन्द थियो ।&nbsp;केवल अचल सम्पत्ति मात्र होइन, सम्पूर्ण देश केही महिनाका लागि लगभग बन्द भएको थियो । तर, लकडाउनको सहजतासँगै अचल सम्पत्ति व्यवसाय लामो समयपछि पुनः सञ्चालनमा आएको थियो । सकारात्मक संकेत भनेको अचल सम्पत्ति व्यवसाय फूलिरहेको थियो र धेरै मानिसहरूको लागि रोजगार अवसर सिर्जना भइरहेको थियो । मात्र एक महिनामा (डिसेम्बर २०२० देखि जनवरी २०२१ सम्म) नेपालभरि कुल ७६,५३२ घर र जग्गा किनबेच गरिएको थियो&nbsp;नेपाल सरकारले अचल सम्पत्ति व्यवसायबाट मात्र एक महिनामा कुल ६.६५ अर्ब रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको थियो ।&nbsp; महामारी हुँदाहुँदै पनि, रियल स्टेट व्यवसाय दैनिक रूपमा तीव्र गतिमा वृद्धि भएको थियो । तत्कालिन समयको यदि हामीले रेकर्डहरू हेर्ने हो भने, तीन महिनाको अवधिमा (अगस्तको मध्यदेखि अक्टोबरको मध्यसम्म) कुल ५६,८३८ जग्गा र घर किनबेच गरिए, भने एक महिनाको अवधिमा (अक्टोबरको मध्यदेखि नोभेम्बरको मध्यसम्म) ५०,००० भन्दा बढी जग्गा किनबेच गरिए । स्पष्ट रूपमा, हामी अचल सम्पत्ति व्यवसायमा कोविड–१९ को प्रभाव देख्न सक्छौं । साथै, लकडाउनको सहजतासँग व्यवसायको वृद्धिलाई पनि हामी देख्न सक्छौं ।&nbsp;वास्तविकतामा भने, अचल सम्पत्ति व्यवसायको वृद्धि र फूल्ने प्रक्रियालाई रोक्ने एकमात्र कुरा अर्को लकडाउन हो ।&nbsp; त्यस्तै गरी, तत्कालिन समयनमा मध्य नोभेम्बरदेखि मध्य डिसेम्बरसम्म कम्तीमा ६१,४५१ घर र जग्गा किनबेच गरिए । यदि हामी तथ्यांकको तुलना गर्ने हो भने, हामी स्पष्ट रूपमा देख्न सक्छौं कि अचल सम्पत्ति व्यवसाय महिना दर महिना बढिरहेको छ। यो देशको राजस्वको दृष्टिकोणबाट पनि राम्रो कुरा हो ।

महत्त्वपूर्ण कुराहरू

नेपालमा रियल स्टेटको इतिहास

क्यालिफोर्नियाको रियल स्टेटले लस एन्जलसका डढेलोहरूका कारण अभूतपूर्व घाटा बेहोरेको छ ।&nbsp;तर डढेलोभन्दा पहिले नै, गोल्डेन स्टेटको आवास बजार पटक–पटक आघात खेपिरहेको थियो ।&nbsp; &nbsp;Realtor.com® अनुसार २०२४ मा क्यालिफोर्नियामा घरहरू बजारमा औसत ४६ दिनसम्म रहन्छन्, जुन २०२३ मा जस्तै हो ।&nbsp;अहिले डढेलोहरूको कारणले पहिले नै रहेको समस्यालाई झन् गम्भीर बनाएको छ ।&nbsp;छोटो अवधिमा, सीमित आवास आपूर्तिलाई बढ्दो मागले सामना गर्दा लस एन्जलसमा घरको मूल्य बढ्न सक्ने&nbsp;Realtor.com® की वरिष्ठ आर्थिक अनुसन्धान विश्लेषक हाना जोन्स बताउँछिन् ।&nbsp; डढेलोबाट प्रभावित परिवारहरू पुनर्निर्माणको क्रममा स्थानीय रूपमा बस्न सक्ने आवास विकल्पहरू खोज्दा माग बढ्न सक्छ ।&nbsp;आगलागीबाट क्षति पुगेका घर सूचीबाट हटाइने सम्भावना छ, जबकि बिक्रीका लागि सूचीबद्ध गरिएका अन्य घरहरू आवश्यक मर्मत वा पुनर्निर्माण पूरा नभएसम्म बजार बाहिर रहन सक्छन् ।&nbsp; नराम्रो खबरहरू आईनै रहन्छ ।&nbsp; क्यालिफोर्निया रियलटर्स एशोसिएशन का पछिल्ला आंकडाहरू अनुसार, घरको मूल्य र उच्च मोर्टगेज दरहरूको संयोजनको कारण राज्यभर बिक्री स्थिर रहिरहेकाले स्थिति परिवर्तन हुँदै गएको छैन । एकल परिवारका घरहरूको बिक्री, जुन ३१ महिना लगातार महिनामा ४००,००० घरभन्दा कम रहेको थियो, २०२३ र २०२४ का लागि वार्षिक ४.३५ ले वृद्धि भएको छ ।&nbsp;यो तीन वर्षमा पहिलो वार्षिक वृद्धि हो, तर अझै पनि ऐतिहासिक मानकभन्दा निकै तल छ । सान फ्रान्सिस्कोमा, जीवनयापनको खर्च राष्ट्रिय औसतभन्दा ७०५ उच्च छ ।&nbsp;यसले यसको मध्य सूची मूल्य १०.८७५ घटेर ४८ लाख ८९ हजार ४ सय ९९ पुगेको देखिएको छ ।&nbsp;क्यालिफोर्निया रियलटर्स एशोसिएशन का वरिष्ठ अनुसन्धान विश्लेषक गुइलेरमो फ्लोरेसका अनुसार घरको बिक्रीमा अझै पनि सुधार आएको छैन ।&nbsp; क्यालिफोर्नियाको बिक्री मन्दीमा किन छ ? उच्च ब्याज दर र उच्च घर मूल्यहरू बजारलाई दबाउने कारकहरूको परिपूर्ण आँधी बनेका छन् ।&nbsp;क्यालिफोर्निया रियलटर्स एशोसिएशन का अनुसार, सोमबारसम्म ३० वर्षे स्थिर दर मोर्टगेजको औसत ७५ थियो—जुन कोभिडको महामारीको समयमा देखिएका रेकर्ड न्यून स्तरको तीन गुणा बढी हो ।&nbsp; त्यसका अतिरिक्त, डिसेम्बर २०२४ मा क्यालिफोर्नियामा मध्य एकल परिवार घरको मूल्य ४८६१,०२० थियो जुन राष्ट्रिय मध्य मूल्यभन्दा दोब्बरभन्दा बढी थियो । “यो रियल स्टेट बजारका लागि—विशेष गरी क्यालिफोर्नियाका लागि—एक चुनौतीपूर्ण समय हो,” भन्छिन् एजेन्ट कारा अमेर, जो क्यालिफोर्निया र फ्लोरिडामा लाइसेन्स प्राप्त छन् ।&nbsp;“देशका धेरै क्षेत्रहरू भन्दा उच्च औसत बिक्री मूल्य भएको राज्यमा, उच्च ब्याज दर र उच्च घर मूल्यको संयोजनले खरिदकर्ताहरूलाई बजारमा प्रवेश गर्न अझ कठिन बनाइरहेको छ । ” “धेरै अवस्थामा, उच्च ब्याज दरहरूले खरिदकर्ताहरूलाई विशेष मूल्य दायराबाट बाहिर धकेलेका छन्,” उनी थप्छिन्। “यदि तिनीहरू एकल परिवारको लागि घर किन्न खोज्दै छन् भने उनीहरुको लागि&nbsp;टाउनहोम उत्तम विकल्प हुन सक्छ । मनोवैज्ञानिक रूपमा, जब ब्याज दर पहिलो पटक ६५ पुगेको थियो, त्यही बेला खरिदकर्ताहरू निराश हुन थाले ।&nbsp;तर जब दर ७५ भन्दा माथि पुग्यो, यो झनै कठिन बन्यो । धेरै खरिदकर्ताहरूले आफूले सही समय गुमाइसकेको महसुस गरिरहेका छन् ।”&nbsp; स्पार्करेन्टलका एक निष्क्रिय रियल स्टेट लगानी क्लबका प्रबन्धक सान फ्रान्सिस्कोस्थित एजेन्ट ब्रायन डेभिस भन्छन् “क्यालिफोर्नियाका धेरै भागहरूमा, घरको मूल्यहरू स्थानीय भाडा दर र आर्थिक आधारभूत तत्वहरूको तुलनामा अस्वाभाविक रूपमा बढेका छन् । उदाहरणका लागि, खाडी क्षेत्रमा मानिसहरू भाडाबारे गुनासो गर्छन्, तर घरको मूल्यहरूसँग तुलना गर्दा ती भाडाहरू सस्तो जस्तै देखिन्छन् । यहाँ सामान्य भाडा ४३ हजार २ सय ५० छ, तर घरको मूल्य ४ करोड १२ लाख ५६ हजार ३ सय १६ छ ।&nbsp;यसको अर्थ घर किन्नुको मासिक लागत करिब ४८ हजार ७ सय ५० पर्न आउँछ ।” उच्च ब्याज दर र घर मूल्यको दोहोरो प्रभाव बाहेक, अन्य कारकहरू पनि भूमिका खेलिरहेका हुन सक्छन्, भन्छन् स्थानीय विज्ञहरू। डेभिसले औंल्याउँछन् कि क्यालिफोर्नियाको जनसंख्या पछिल्ला केही वर्षदेखि निरन्तर घटिरहेको छ। ऋइख्क्ष्म्(ज्ञढ महामारीका कारण उत्प्रेरित बसाइँसराइको ढाँचाहरू र कम जन्मदरले राज्यको जनसंख्या २०२० मा ३९.५३ मिलियनबाट घटेर २०२३ मा ३८.९७ मिलियनमा झरेको छ, जुन पछिल्लो जनगणना ब्युरोको तथ्यांकमा आधारित छ ।&nbsp; जब लस एन्जलसका आगलागीहरूको धुवाँ (प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रूपमा) हटिसक्छ, जनसंख्यामा अझ तीव्र गिरावट आउन सक्ने सम्भावना छ ।&nbsp;क्यालिफोर्नियाका रियल स्टेट लगानीकर्ता र विकासकर्ता जेम्सन टायलर ड्रु, जो अनुविस प्रोपर्टीजसँग सम्बद्ध छन्, भन्छन् कि पालिसेड्स र इटन आगलागीहरूपछि, “खरिदकर्ताहरू निकै कम र टाढाटाढा मात्र देखिन्छन् ।” उनी भन्छन् “कोही सोच्छ कि आपूर्तिको कमी भएपछि मूल्य आकाशिनेछ र बिक्री बढ्नेछ, तर त्यस्तो भएको छैन । मूल्यहरू निश्चित रूपमा स्थिर भएका छन् ।” ड्रु बताउँछन् कि ‘लक इन इफेक्ट’ ले पनि बजारलाई जकडमा पारिरहेको छ ।&nbsp;कम ब्याज दर भएका आफ्ना पुराना धितोहरू उच्च दरमा परिवर्तन गर्न नचाहने घरधनीहरू सबै राज्यहरूमा देखिए पनि, यो प्रभाव विशेष गरी महँगो राज्य क्यालिफोर्नियामा अझ प्रस्ट देखिन्छ । यसका अतिरिक्त, लस एन्जलस अर्थतन्त्रको परम्परागत केन्द्र—फिल्म र टेलिभिजन उद्योग—उत्पादन खर्च सस्तो पर्ने राज्यहरूतर्फ सर्ने क्रम जारी छ । “पहिले फिल्म उद्योगमा राम्रो कमाइ गरेर आफ्नो घर किन्न सकिन्थ्यो, तर अहिलेका मूल्य र ब्याज दरका कारण ४० वर्षमुनिका लागि त्यो लगभग असम्भवजस्तै भइसकेको छ,” ड्रु भन्छन् ।&nbsp; यसका साथै, घर बीमा प्राप्त गर्ने भविष्य र राज्यद्वारा सञ्चालित अन्तिम विकल्पको बीमाकर्तालाई वित्तीय रूपमा टिकाइराख्ने चुनौतीहरूले राज्यमा पर्न सक्ने असरलाई पनि बेवास्ता गर्न सकिँदैन ।&nbsp; “यसका प्रभावहरू व्यापक हुन सक्छन्,” ड्रु चेतावनी दिन्छन् ।&nbsp;

आर्थिक मन्दी

क्यालिफोर्नियाको आवास बजार स्थिर रहनुका साथै लस एन्जल्सका डढेलोहरू बढ्दो समस्यामा थपिएका छन् 

काउन्सिलर्स अफ रियल स्टेटले आगामी वर्षमा वाणिज्यिक र आवासीय रियल स्टेटमा सामना गर्नुपर्ने सबैभन्दा दबाबयुक्त विषयहरूको वार्षिक सूची सार्वजनिक गरेको छ ।&nbsp;सम्पत्ति सल्लाहकारहरूको एक वैश्विक संस्था काउन्सिलर्स अफ रियल स्टेटका अनुसार राजनीतिक अनिश्चितता, बढ्दो बीमा लागत, र एआईको वृद्धि २०२५ मा रियल इस्टेट उद्योगमा ठूलो प्रभाव पार्ने प्रमुख विषयहरू मध्ये हुन् । हरेक वर्ष, काउन्सिल अफ रियल स्टेट ले आगामी शीर्ष १० चुनौतीहरू र अवसरहरूको सूची सार्वजनिक गर्दछ ।&nbsp;काउन्सिल अफ रियल स्टेटका वैश्विक अध्यक्ष एन्थनी डेला पेल्लेले भने, “हामीले संघीय रिजर्भको ब्याज दर घटाउने, अमेरिकी अर्थतन्त्रको सौम्य अवतरणको सम्भावना र वाणिज्यिक रियल स्टेट सम्पत्तिहरू र ऋण बजारको अवस्था पछिको सकारात्मक आशावादमा ठूलो वृद्धि देखेका छौं ।&nbsp;तथापि, वाणिज्यिक रियल स्टेट उद्योग विभिन्न चुनौतीहरूको सामना गर्दैछ, जस्तै भू–राजनीतिक अनिश्चितता, चुनावहरू र क्षेत्रीय युद्धहरूदेखि लिएर ऋण परिपक्वता&nbsp;र ऋण मूल्य पुनः निर्धारणसम्म ।&nbsp;यी चुनौतीहरूका धेरैमा अवसरहरू पनि छन्, जस्तै आवासको लागत र पहुँच, दिगोपन र एआई ।&nbsp; यहाँ काउन्सिल अफ रियल स्टेटको २०२५ को लागि शीर्ष प्रकरणहरु छन् ।राजनीतिक अनिश्चितताः “आगामी वर्ष, ७० भन्दा बढी देशहरूमा चुनावहरूले पहिले देखि नै अस्थिर भू–राजनीतिक परिप्रेक्ष्यलाई हल्लाउन सक्छ, र विशेष गरी अमेरिकी चुनावले नियमावली, व्यापार, कर्पोरेट कर, आप्रवासन नीति र दिगोपनमा ठूलो प्रभाव पार्नेछ,” डेला पेल्लेले भने । कर्पोरेट मालिकहरूका लागि भाडा सीमा वा १०३१ समान–प्रकार विनिमय संशोधनहरूमा बहस हुन सक्छ । “अप्रत्याशितताले रियल स्टेट लेनदेनलाई जटिल बनाउँछ,” काउन्सिल अफ रियल स्टेटले आफ्नो प्रतिवेदनमा सचेत गर्दै भनेको छ, जसले यो सूचित गरेको छ कि लगानीकर्ताहरू आर्थिक वृद्धि, मुद्रास्फीति र ब्याज दरहरूको बारेमा अझ स्पष्टता पर्खिरहेका हुन सक्छन् ।उच्च वित्तपोषण लागतः ब्याज दरहरू पहिला घट्न थालेका थिए तर अहिले उच्च रहेको छ, जसले खरिदकर्ताहरूमा सतर्कता ल्याएको छ । “सन्देश मूल्याङ्कन र बजार मुल्यांकन जटिल बनेका छन्,” काउन्सिल अफ रियल स्टेट ले भन्यो । “धेरै मानिसहरु बिक्री गर्न हिचकिचाइरहेका छन्, र सम्भावित खरिदकर्ताहरू उच्च मूल्यहरू प्रति सतर्क छन्, अझै आगामी ऋण परिपक्वताका कारण संकटग्रस्त सम्पत्ति बिक्रीमा वृद्धि अपेक्षा गरिरहेका छन् ।” काउन्सिल अफ रियल स्टेट यो भविष्यवाणी गर्दछ कि खरिदकर्ताहरू सतर्कतापूर्वक काम गर्न जारी राख्नेछन्, उच्च दरको सम्झौतामा ध्यान केन्द्रित गर्दै उनीहरुले काम गर्नेछन् । रिपोर्टले यो उल्लेख गरेको छ कि अर्को दुई वर्षसम्म यस क्षेत्रमा अझै आक्रामक बजार पुनः प्रवेश हुने सम्भावना छैन । ऋण परिपक्वता अवधिः लगभग ४१.८ ट्रिलियन मूल्यका वाणिज्यिक रियल स्टेट ऋणहरू २०२६ को अन्त्य भन्दा पहिले परिपक्व हुनेछन् । “ऋणदाताहरू यी ऋणहरूलाई अझ राम्रो बजार स्थितिको आशामा बढाउँदै छन्, तर यो अस्थायी राहत चाँडै सीमित हुन सक्छ किनकि बैंकहरू नियामक प्रतिबन्ध र अपर्याप्त पूँजी रिजर्भसँग जूझिरहेका छन्,”,&nbsp; भू–राजनीति र क्षेत्रीय युद्धहरूः युक्रेन र गाजा लगायतका संघर्षहरू सहित जारी वैश्विक अशान्तिले आपूर्ति श्रृंखला अवरोधहरू, मुद्रास्फीति, श्रमिक अभाव र अन्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ ।&nbsp;“लगानीकर्ताहरूले उच्च जोखिमलाई मूल्याङ्कन गर्दै उच्च दरको अपेक्षा गर्नेछन् ” र आफ्ना पुराना ऐतिहासिक चक्रहरूमा निर्भरता त्याग्नेछन्, रिपोर्टमा भनिएको छ ।&nbsp; बीमा लागतः प्राकृतिक प्रकोपहरूले २०२३ मा मात्र ४३८० अर्बको आर्थिक नोक्सानी पुर्यायो, तर तीमध्ये केवल ३१% मात्र बीमाले कभर गरे ।&nbsp;चरम मौसम, मुद्रास्फीति र बढ्दो सम्पत्ति मूल्यहरूको कारण बीमा प्रिमियमहरू बढिरहेका छन् ।&nbsp;“आवासीय, आतिथ्य र वरिष्ठ सम्पत्तिहरू विशेष रूपमा प्रभावित छन्, जहाँ दाबीहरू बढिरहेका छन्,” रिपोर्टले पत्ता लगाएको छ । जस्तै मानिसहरूले जोखिम व्यवस्थापनमा ध्यान केन्द्रित गर्दै, कभरिजको आकार समायोजन गर्दै र बढ्दो खर्चहरू नियन्त्रण गर्न वैकल्पिक जोखिम हस्तान्तरण समाधानहरूको अन्वेषण गर्दै बिमा किन्ने पूरानो मोडेल हराउँदै जान्छ । आवासको लागत र पहुँचः बढ्दो लागत र ४.४ मिलियन इकाइहरूको निरन्तर वस्तु सूचिको कमीका कारण आवासको पहुँच घटिरहेको छ । आवसिय घर भाडा वृद्धिमा कमी आएको छ, तर भाडा अझै १५ वर्षमा ४५% बढेको छ ।&nbsp;“बढ्दो निर्माणमा पनि&nbsp;विकास असमान छ, प्रमुख महानगर क्षेत्रमा केन्द्रीत छ र माग पूरा गर्न अपर्याप्त छ,&nbsp;रिपोर्टले भन्यो । लगभग ५४% भाडामा बस्ने व्यक्तिहरूलाई अब “लागत बोझिलो” मानिन्छ, जसले आफ्नो आम्दानीको ३०% भन्दा बढी आवासमा खर्च गर्छन् ।&nbsp;“आवसिय घर निर्माणमा घटौती र युवा भाडामा बस्ने व्यक्तिहरूको बढ्दो मागले २०२५ मा पहुँच चुनौतीहरू तीव्र हुने संकेत गर्दछ,” रिपोर्टले चेतावनी दिएको छ, जबकि नयाँ घर निर्माण बढाउन र थप सस्तो इकाइहरू बचाउन आवश्यक छ ।&nbsp; एआई नविनताः&nbsp;च्याट जिपिटीले अघिल्लो वर्षमा एआइ लाई मुख्यधारामा ल्यायो, र अब धेरै रियल स्टेट पेशेवरहरू यो प्रविधि अपनाउन चाहिरहेका छन् ।&nbsp;“रियल स्टेटमा एआइ को भूमिका छिटो परिवर्तन भइरहेको छ, जसमा तथ्यांक सामाग्री, सटीकता, आधारित केन्द्रित महत्त्वपूर्ण बनिरहेको काउन्सिल अफ रियल स्टेटले उल्लेख गर्यो ।&nbsp;“जबकि एआइ ले केहि प्रक्रियाहरूलाई अनुकूलित गर्न सक्छ । वाणिज्यिक रियल इस्टेट अझै खण्डित तथ्यांक र स्थान–विशेष न्यूनताहरूका साथ चुनौतीहरूको सामना गर्दैछ । ”&nbsp;दिगोपनः अधिक बारम्बार आउने आँधी,&nbsp;जंगली आगो र बाढीहरूले अरबौं डलरको सम्पत्तिमा क्षति पुर्याएका छन् ।&nbsp;विशेषज्ञहरूले भवनहरूमा दिगोपनको आवश्यकतामा जोड दिएका छन् जसले गर्दा यी जोखिमहरूबाट राम्रोसँग रक्षा गर्न सकियोस् । यद्यपि, अमेरिकी नियमावलीहरू प्रायः खण्डित छन् भने, युरोपका नयाँ नियमहरू—जस्तै कर्पोरेट दिगोपन रिपोर्टिङ निर्देशन र यू.के. को न्यूनतम ऊर्जा दक्षता मानकहरू—ले कडा दिगोपन नियमहरू सिर्जना गरेका छन् । “रियल स्टेट रणनीतिहरूमा दिगोपन र जलवायुलाई प्राथमिकता दिनको लागि आवश्यकता कहिल्यै यति स्पष्ट भएको थिएन, जस्तो कि हामीले गत वर्ष चरम मौसमका कारण ठूलो आर्थिक नोक्सानी देख्यौं, जुन बीमा लागतलाई पनि आकाश छुने गरिरहेको छ,” डेला पेल्लेले भने ।&nbsp; अफिस रूपान्तरणहरूः अमेरिकी अफिस रिक्त दरहरू २०२५ को अन्त्यसम्ममा लगभग २०% पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ ।&nbsp;यी बढ्दो रिक्तताहरूले कर आधार, शहरको वित्त र अन्य क्षेत्रहरूमा प्रभाव पारिरहेको छ । विकासकर्ताहरूले रिक्त अफिस स्थानहरूलाई आवासमा रूपान्तरण गर्ने सोच राखेका छन्, यद्यपि यो एक महँगो र जटिल प्रक्रिया हुन सक्छ, रिपोर्टले सचेत गराएको छ । “शहरहरूमा एक पीढीगत परिवर्तन भइरहेको छ, जहाँ मानिसहरूले अफिसहरूको प्रयोग नयाँ उदाहरणमा स्थिर हुँदैछन्, जसले धेरै अफिस भवनहरूलाई आवासीय, स्वास्थ्य सेवा र शैक्षिक प्रयोगहरूमा अनुकूल रूपान्तरण गर्नका लागि तयार पारिरहेको छ, जसको सम्भावना शहरी क्षेत्रहरूको पुनःजीवन गर्न सक्ने छ,” रिपोर्टले भन्यो ।&nbsp; मूल्य अन्तरको अपेक्षाहरूः खरिदकर्ता र विक्रेताहरू सम्पत्ति मूल्यहरूको विषयमा सहमत छैनन ्। तर “मूल्य घटनेको सबैभन्दा खराब भाग पछि,” मूल्य अन्तर साँघुरो हुन सक्छ र “मूल्य झटका कम हुँदै गएको छ,” काउन्सिलर्स अफ रियल स्टेटल ले भन्यो । “मूल्य घट्ने प्रक्रिया, विशेष गरी प्रमुख व्यापारिक जिलाहरूमा, ढिलो भइरहेको छ, जसले स्थिरताको आशा प्रदान गर्दछ,” काउन्सिलर्स अफ रियल स्टेटल को रिपोर्ट अनुसार, सम्पत्ति प्रकारहरूमा सुधारको दिशा तिर अग्रसर हुँदैछन् ।&nbsp;

अर्थतन्त्र

२०२५ मा रियल स्टेटमा प्रभाव पार्ने शीर्ष १० प्रकरणहरु

यो हप्ता घरकर्जा दरहरू ७% माथि पुगे, जुन अमेरिकी आवास बजारको बढ्दो महँगोपनको संकेत हो ।&nbsp; फ्रेड्डी म्याकद्वारा प्रकाशित एक सर्वेक्षणअनुसार, जनवरी १६ मा समाप्त भएको हप्तामा ३०–वर्षे स्थिर घरकर्जाको औसत दर ७.०४% थियो । यो लगातार पाँचौं हप्ता वृद्धि भएको हो र मे महिना पछि यो सबैभन्दा उच्च स्तरमा पुगेको छ । यो हप्ता घरकर्जा दरहरू सेप्टेम्बरको अन्त्यतिरको तुलनामा झन्डै एक पूर्ण प्रतिशत बिन्दुले उच्च रहेको छ । जतिबेला फेडरल रिजर्भले ब्याज दर कटौती गर्न थालेका थिए ।&nbsp; जसले घरकर्जा दरहरूलाई प्रभाव पार्छ, पछिल्ला केही हप्तामा उच्च हुँदै जान्छ जुन १०–वर्षे अमेरिकी ट्रेजरी नोटको प्रतिफल हो ।&nbsp;किनभने मुद्रास्फीति अपेक्षाभन्दा बढी जटिल देखिएको छ ।&nbsp;तर, हालै जारी भएको उपभोक्ता मूल्य सूचकांकले मुद्रास्फीति नियन्त्रणमा फर्किएको संकेत दिएपछि प्रतिफल अचानक घटेको हो ।&nbsp;फ्रेडले यस वर्ष केवल दुई पटक मात्र ब्याज दर कटौती गर्ने संकेत दिएका छन् जुन वर्षको पछिल्लो समयसम्म आउन नसक्ने वाल स्ट्रिटको अपेक्षा छ ।&nbsp;बढी ब्याज दरहरू मात्र होइन, घर खरिदकर्ताहरू ऐतिहासिक रूपमा उच्च मूल्यहरू रहेका घर मूल्यहरूसँग पनि संघर्ष गर्दैछन् । साथै, केही क्षेत्रहरूमा घर बीमा प्रिमियमहरू तीव्र रूपमा बढिरहेका छन् । खरिदकर्ताहरूले कुनै उल्लेखनीय राहतका लागि केही समय प्रतीक्षा गर्नुपर्ने हुन सक्छ । अर्थशास्त्रीहरूका अनुसार, यो वर्ष आवास बजारमा ठूलो सुधार हुने आशा छैन, किनभने घरकर्जा दरहरू सन् २०२६ सम्म ६% भन्दा माथि नै रहने सम्भावना छ ।&nbsp; यसले पहिलो पटक घर किन्नेहरू र न्यून आय भएका परिवारहरूका लागि घर किन्ने आशालाई कमजोर बनाउँछ, विशेष गरी न्यूयोर्क र सान डिएगो जस्ता तीव्र घर–मूल्य वृद्धि भइरहेको महानगरीय क्षेत्रहरूलाई यसले असर गरेको छ ।&nbsp;“अर्थतन्त्रको आधारभूत मजबूतीले यी दरहरू वृद्धि गर्न योगदान पु¥याइरहेको छ । बढ्दो दरहरूका बाबजुद, फ्रेड्डी म्याकको अनुसन्धानले देखाएको छ कि उपभोक्ताहरूले विभिन्न ऋणदाताहरूबाट उद्धरण तुलना गरेमा बचत गर्न सक्छन्,” फ्रेड्डी म्याकका प्रमुख अर्थशास्त्री सैम खातरले एक विज्ञप्तिमा भने ।&nbsp;&nbsp;राहतको आशादशकौँदेखि, अमेरिका भरी आवासको माग आपूर्तिभन्दा बढी रहेको छ । फ्रेड्डी म्याकका अनुसार, हाल ३.७ मिलियन घरहरूको अभाव छ ।&nbsp;“हामी आर्थिक वहनशिलता संकटको सामना गरिरहेका छौं, आवासको कमी छ, र मेरो जीवनकालमा पहिलो पटक अभिभावकहरूले आफ्ना सन्तानका लागि अमेरिकी सपना टाढिँदै गएको महसुस गरेका छन् । ” राष्ट्रपति–निर्वाचित डोनाल्ड ट्रम्पद्वारा ट्रेजरी सचिवका लागि नामित स्कट बेसेन्टले क्यापिटल हिलमा भएको आफ्नो पुष्टि सुनुवाइका क्रममा भने । तर, यस वर्ष त्यसतर्फ केही स्वागतयोग्य सुधारहरू भएका थिए । २०२४ को अधिकांश समयभरी आवासको कुल सूचीमा वृद्धि भएको थियो, राष्ट्रिय रियल्टर संघका तथ्यांक अनुसार, नोभेम्बरको अन्त्यमा यो १.३३ मिलियन युनिट पुगेको थियो, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा १७.७% को वृद्धि हो ।&nbsp;२०२२ मा फेडले ब्याज दर बढाउनु अघि कम घरकर्जा दरमा आफ्नो कर्जा सुरक्षित गरेका केही घरधनीहरुले अब अन्ततः हार मानेर बेच्ने निर्णय लिएका छन् ।&nbsp;यद्यपि उनीहरूको नयाँ घरकर्जा दर पहिलेको भन्दा उच्च हुनेछ ।&nbsp;यसले आवास सूचीमा वृद्धि गर्न योगदान पुर्याएको छ । नेशनल एसोसिएसन अफ रियाल्टर्स का प्रमुख अर्थशास्त्री लरेन्स युनले भनेका छन् कि विवाह, तलाक र नयाँ बच्चा जस्ता जीवनका घटनाहरूले अन्ततः घरधनीलाई बेच्न बाध्य बनाउँछन् । तर यो घटना — जसलाई “लॉक–इन प्रभाव” भनिन्छ — अर्थशास्त्रीहरूका अनुसार यो वर्ष धेरै हदसम्म खुल्न नसक्ने सम्भावना छ । यसको अर्थ हो, लगातार आवासको कमीले मूल्यहरूलाई अझै माथी धकेल्न सक्छ ।&nbsp;अझ के हो भने, लगातार उच्च ब्याज दरहरूले घर निर्माणको गति पनि स्लो गर्न सक्छ ।&nbsp;घर धनी बन्ने कुरा ३५ वर्षका एटलान्टामा बसोबास गर्ने भाडामा बस्ने व्यक्ति हुन जेफ होवर्डका लागि, अब असम्भव सपना जस्तो बनिसकेको छ । २०१९ मा स्वास्थ्य प्रशासनमा मास्टर डिग्री प्राप्त गरेपछि होवर्डले रोजगारी पाउन संघर्षमात्र गरेनन् । उनको सबै क्रेडिट कार्डहरू पनि पूरा भरिएका छन्, जसले घरधनी बन्ने आर्थिक लक्ष्यलाई धेरै टाढा बनाइदिएको छ ।&nbsp;साइडलाइनमा पर्खिनु होवर्डको लागि सबैभन्दा राम्रो विकल्प भएको छ ।&nbsp;“म केवल समाचार हेर्दै छु कि फेडरल रिजर्भ ब्याज दरहरूसँग के गर्छ र आवास बजार खुल्नको लागि पर्खिरहेछु,” होवर्डले भन े। “म कुनै पनि नजिकको वा मध्यकालीन अवधिमा घर धनी बन्ने कुरा देख्दिन ।”

अमेरिकामा घरको ब्याजदर सात प्रतिशतभन्दा माथि पुग्यो

अस्ट्रेलियाको न्यू साउथ वेल्स का घर किन्ने आश्चार्य पत्ता लगाउनुहोस् । राज्यभरी रहेका ती कम चिनिएका स्थानहरू, जसले तपाईंलाई नयाँ घर किन्ने सबैभन्दा ठूलो मौका प्रदान गर्छन् ।&nbsp;शहरको आकर्षक केन्द्रहरूदेखि क्षेत्रीय केन्द्रहरू र चाहनायोग्य तटीय बस्तीहरूसम्म, यी लुकेका रत्नहरू नयाँ सम्पत्ति खरिद गर्न र अस्ट्रेलियाली सपना साकार पार्नका लागि उत्तम सम्भावना प्रदान गर्छन् । चाहे तपाईं पहिलो घर खोज्दै हुनुहुन्छ वा ठूलो घरमा सर्न चाहनुहुन्छ, सानोमा झर्न चाहनुहुन्छ, वा आफ्नै सपनाको परिवारिक घरको खोजीमा हुनुहुन्छ, यी स्थानहरू तपाईंले सायद सुन्नुभएको छैन तर यी अवश्य जान्नुपर्ने ठाउँहरू हुन् ।&nbsp;यसमा जानकार लगानीकर्ताहरूले पनि ध्यान दिनुपर्नेछ ।&nbsp;वर्षौंसम्म बिक्रीका लागि घरहरूको अभावपछि, अब अवसरका ढोका खुलेका छन् । अस्ट्रेलियाको कम्पनी प्रपट्रयाकले घर बिक्रीको तथ्यांक विश्लेषण गरी, औसत रूपमा सबैभन्दा बढी सम्पत्तिहरू बिक्रीका लागि उपलब्ध भएका स्थानहरूको खुलासा गरेको छ, जसले घर खोज्नेहरूका लागि सफलताका सबैभन्दा ठूलो सम्भावना प्रदान गर्छ ।&nbsp;न्यू साउथ वेल्सको सेन्ट्रल वेस्ट मा रहेको मोलोङ, २०२५ को सुरुवातमा बिक्रीका लागि उपलब्ध घरहरूको संख्या नाटकीय रूपमा वृद्धि भएको स्थानहरूको सूचीमा शीर्ष स्थानमा रहेको छ । तथ्यांक अनुसार, यो वृद्धि खरीददारहरूलाई बढी विकल्पका साथ घर किन्न अझ ठूलो अवसर प्रदान गर्छ । द्रुत रूपमा विकसित भइरहेको क्षेत्रीय केन्द्र मोलोङ अरेन्ज नजिकै अवस्थित छ, जहाँ बिक्रीका लागि सूचीबद्ध घरहरूको संख्या डिसेम्बर महिनामा पाँच वर्षको औसतसँग तुलना गर्दा दोब्बरभन्दा बढी भएको छ ।&nbsp;तर यसको अर्थ यो होइन कि यो कम लोकप्रिय छ ।&nbsp;प्रपट्रयाकका अनुसार, मोलोङमा घरको मध्य मूल्य ४६ लाख ३० हजार छ । जुन पाँच वर्षअघि भन्दा झण्डै दोब्बर भएको हो । न्यू साउथ वेल्सको दक्षिणी तटमा रहेको तटीय नारावेललाई घर किन्नेहरूको लागि दोस्रो उत्कृष्ट बजारको रूपमा मूल्याङ्कन गरिएको छ । सिड्नीको दक्षिण–पश्चिममा रहेको ताहमोर शहर तेस्रो स्थानमा रह्यो, जबकि स्नोयी माउन्टेनको फेदीमा रहेको चिमेट चौथो स्थानमा पर्यो । त्यसैगरी सेन्ट्रल कोष्टमा रहेको बजोइ पाँचौं स्थानमा रह्यो । इनर वेस्टको मनमोहक कनकर्डले छैटौं स्थान प्राप्त ग¥यो ।&nbsp;प्रपट्रयाकका वरिष्ठ अर्थशास्त्री पौल रायानले यी क्षेत्रहरूमा मजबुत वृद्धि र विकास देखिएको उल्लेख गरे, जसले मागमा उल्लेखनीय वृद्धि ल्याएको छ । रायानले तथ्यांकभरी देखा परिरहेको ठूलो प्रवृत्तिको प्रतिनिधित्व गर्ने संकेत पनि गरे । धेरै बजारहरूमा आपूर्तिको वृद्धि हुँदै गएकाले अघिल्लो वर्षहरूको तुलनामा खरीददारहरूका लागि राम्रो अवसर प्रदान भएको छ । “घरको वहनयोग्यता र उच्च ब्याजदर यस वर्षको प्रमुख कारकहरू रहेका छन्, र त्यसले बजारमा परेको प्रभाव अहिले स्पष्ट देख्न सकिन्छ,” उनले भने । “यी क्षेत्रहरूमध्ये कतिपयमा नयाँ विकास परियोजनाहरू भएका छन् र आपूर्ति बढेको छ । मूल्यहरू यति धेरै बढेका छन् कि यसले मानिसहरूलाई समान अवसर प्रदान गरेको छ । धेरैजना बजारमा पर्याप्त स्टकको लागि पर्खिरहेका थिए, जसले नयाँ घरको स्तरबृद्धि गर्ने यो चक्र सुरु गरेको छ ।” कनकर्ड र फरेस्ट लज जस्ता अन्य इनर वेस्ट जस्ता क्षेत्रहरू ठूला परिवारहरू र सानो घरमा सर्न चाहने&nbsp;व्यक्तिहरूबीच निकै लोकप्रिय बन्दै गइरहेका छन् । यस क्षेत्रको जीवनशैली विकल्पहरू र (केन्द्रीय व्यापार जिल्ला) नजिकको पहुँचले मानिसहरूलाई आकर्षित गरिरहेको छ । तथ्यांक अनुसार,कन्कर्ड आन्तरिक सिड्नीको घर किन्नको लागि उत्तम क्षेत्रको रूपमा उभिएको छ । यस क्षेत्रमा बिक्रीका लागि सूचीबद्ध घरहरूको संख्या पाँच वर्षको औसतभन्दा १६४ प्रतिशत ले वृद्धि भएको छ । हरवुड नोलान का प्रमुख बेन हरवुड जसले इनर वेस्टमा विशेषज्ञता राख्छन्, उनी भन्छन् कि कनकर्डले ले पुनःजोनिङ बाट भएको विकास–केन्द्रित वृद्धिको फाइदा उठाएको छ ।&nbsp; “झन्डै पाँच वर्षअघि,कनकर्ड मा जोनिङ नियम परिवर्तन गरियो, जसले डुप्लेक्स निर्माणलाई प्रवद्र्धन ग¥यो, र धेरै विकासकर्ताहरूले त्यसमा प्रतिक्रिया जनाए,” उनले भने “यहाँ लगभग प्रत्येक दोस्रो जमिनको प्लटमा डुप्लेक्स बनाइएको छ । पहिला एउटा मात्र घर बिक्री हुन्थ्यो, तर अहिले त्यही ठाउँमा दुईवटा घर बजारमा फर्किन्छन्, जुन प्रमुख कारणहरू मध्ये एक हो ।” इनर वेस्टभरी खरीददारहरूको चासो उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि भइरहेको देखिन्छ । रोजर लिलि याङले फरेस्ट लजमा आफ्नो घर बिक्रीका लागि सूचीबद्ध गरेका छन् । उनीहरू यो क्षेत्र छोड्न नचाहँदा पनि बजारमा उपलब्ध विकल्पहरूबारे सकारात्मक महसुस गरिरहेका छन् । “हामीलाई यो ग्लेव फरसोरको समुदाय निकै मनपर्छ । यहाँका रेस्टुरेन्टहरू, हरियाली मैदान, खुला दृश्य, राम्रो यातायात व्यवस्था । विशेष गरी म केन्द्रीय व्यवसायिक क्षेत्रमा काम गर्छु, र यहाँबाट सबै कुरा केही कदममै पाइन्छ&nbsp;“हामीले बच्चा पाएका छौं, र हाम्रो परिवार बढाउनका लागि ठूलो घरको खोजीमा छौं,” याङले भने ।उनीहरूको एजेन्ट म्याक ग्रेथ का अनुसार, ग्लेब र फरेस्ट लजमा बजारमा उपलब्ध सम्पत्तिहरूको संख्या बढेको छ । म्याक ग्रेथ भन्छन्, “धेरैजसो इच्छुक खरीददारहरू ठूला घरबाट सानो घरमा सर्ने&nbsp;व्यक्तिहरू हुन्, जसले ठूला घरहरूमा ठूलो बराबरी लाभ उठाएका छन् र प्रिमियम मूल्य तिर्न इच्छुक छन् ।” “जब म फरेस्ट लज र ग्लेबमा घरहरू बिक्री गर्छु, तिनीहरू प्रायः अनिच्छापूर्वक बिक्री हुन्छन् किनभने यो जीवनशैलीसँग जोडिएको निर्णय हो ।&nbsp;त्यसैले मानिसहरूले यो जीवनशैली त्याग्नका लागि निकै ठोस कारण चाहिन्छ ।”

अस्ट्रेलियामा २०२५ मा नयाँ घर किन्न चाहनेहरूका लागि उत्कृष्ट क्षेत्रहरु

लस एन्जलस काउन्टीको एक रियल स्टेट एजेन्ट दक्षिण क्यालिफोर्नियामा यस महिनाको विनाशकारी डढेलोपछि मूल्य वृद्धिको आरोपमा आपराधिक कारबाही सामना गर्ने पहिलो व्यक्ति बनेका छन् । राज्यका महान्यायाधिवक्ता रोब बोंटाले&nbsp;“मूल्य वृद्धिका दोषीहरूलाई जिम्मेवार बनाउने हाम्रो प्रतिबद्धता पूरा गर्दैछौं, र थप कारबाही आउनेछ” भनेर बताएका छन्, लस एन्जलस टाइम्सले रिपोर्ट गरेको छ ।&nbsp; यसको महत्त्व किन छ ?&nbsp;जनवरी ७ मा लागेको डढेलो (जसमा पालिसेड्स र ईटन आगलागी समावेश छन्),ले दशौं हजार एकड जमिन जलेको छ र हजारौं संरचना नष्ट गरेको छ, जसका कारण धेरै मानिसहरू घरविहीन भएका छन् ।&nbsp;विज्ञहरूका अनुसार, यो सम्भवतः अमेरिकाको इतिहासमै बीमाले कभर गर्नुपर्ने सबैभन्दा ठूलो आगलागीजन्य क्षति हुन सक्छ ।&nbsp;डढेलोबाट प्रभावित भएका हजारौं क्यालिफोर्नियावासीहरूको विस्थापनका कारण लस एन्जलस काउन्टीमा भाडाका आवासहरूको माग अत्यधिक बढेको छ ।यो यस्तो समय हो जब राज्यभर उपलब्ध घरहरूको संख्या कम छ, र सम्भवतः आगलागीको प्रभावले अझै कमी आएको छ ।&nbsp;अधिकारीहरूले रियल इस्टेट एजेन्ट, सम्पत्ति व्यवस्थापकहरू र घरधनीहरूलाई चेतावनी दिएका छन् कि उनीहरूले भाडा अस्वाभाविक रूपमा वृद्धि गरेर यो परिस्थितिको फाइदा उठाउन मिल्दैन ।जान्नुपर्ने कुराक्यालिफोर्निया कानुनअनुसार, मूल्य वृद्धिको दुरुपयोग—यानी सामान, सेवा वा वस्तुको मूल्यलाई अस्वाभाविक वा अन्यायपूर्ण रूपमा बढाउनु—केही विशेष परिस्थितिमा अवैध मानिन्छ । आपतकालीन अवस्थाको दौरान, क्यालिफोर्नियाका व्यवसायहरूले पहिल्यै तोकिएको मूल्यभन्दा बढीमा १० प्रतिशतसम्म मात्रै मूल्य बढाउन सक्छन्, तर त्योभन्दा बढी गर्न पाइँदैन ।&nbsp;पहिले विज्ञापन नगरिएका भाडाका घरहरूको माग गरिएको मूल्य अमेरिकी आवास तथा सहरी विकास विभाग (ज्ग्म्) द्वारा तोकिएको न्यायसंगत बजार भाडा ९ँःच्० को १६० प्रतिशतभन्दा बढी हुन सक्दैन । यो भाडाका युनिटको कोठाको आकारमा निर्भर गर्छ ।&nbsp; क्यालिफोर्नियामा जनवरी ७ मा डढेलो सुरु भएपछि आपतकालीन स्थिति घोषणा गरिएको थियो ।&nbsp;जनवरी १२ मा, गभर्नर न्युसमले एक कार्यकारी आदेशमा हस्ताक्षर गरे, जसले लस एन्जलस काउन्टीमा “आपतकालीन अवस्थामा मूल्य वृद्धिको दुरुपयोग प्रतिबन्ध गर्ने” कानुनलाई जनवरी ७, २०२६ सम्म बढायो ।&nbsp;यो कानुन उल्लंघन गर्ने व्यक्तिले अधिकतम ४१०,००० जरिवाना तिर्नुपर्ने वा एक वर्षसम्म काउन्टी जेलको सजाय भोग्नुपर्ने हुन सक्छ ।&nbsp;संघीय न्याय विभागको अनुसन्धानले देखायो कि रियल स्टेट एजेन्ट माइक कोबेइसीले लस एन्जलस काउन्टीको ला क्यानाडा फ्लिन्ट्रिजमा एक घर भाडामा दिन खोजेका थिए, जुन घर ईटन डढेलोमा आफ्नो घर गुमाएका एक जोडीलाई भाडामा दिन चाहन्थे ।&nbsp;उक्त घरको भाडा अगाडि प्रकाशित गरिएको मूल्यभन्दा ३८ प्रतिशत बढी राखिएको थियो । जोडीले यसको उच्च मूल्यका कारण घर भाडामा लिन नचाहेको निर्णय गरे ।“उनीहरूले पूर्ण रूपमा गल्ती गरे, घर कानुनी सिमानाभित्र भाडामा दिइएको थियो र उनीहरूलाई कुनै तरिकाले यसलाई बढी भाडामा दिइएको जस्तो लाग्यो,” कोबेइसीले न्यूजवीकलाई दिएको एक बयानमा भने। “भाडामा बस्नेहरू घरधनीले मूल्य घटाउन मद्दत गरेपछि धेरै खुशी छन्।” कोबेइसीले लस एन्जलस टाइम्सको एक अन्तर्वार्तामा पनि भने कि मूल्य वृद्धिको “आगलागी वा केहीसँग कुनै सम्बन्ध छैन।” रियल स्टेट एजेन्टका अनुसार, म्पत्ति प्रतिष्ठित ला क्यानाडा फ्लिन्ट्रिज विद्यालय जिल्लाको सीमा भित्र पर्छ भन्ने पुष्टी भएपछि घरको भाडा ४८,७०० बाट ४१२,००० प्रति महिना बढेको थियो ।&nbsp;कोबेइसीले भने, “अहिले घर, बजार मूल्यभन्दा तल भाडामा दिइएको छ,” उनले थपे कि घरधनीले एक महिना भाडा निःशुल्क र फर्निचर पनि प्रस्ताव गरेका छन् र डढेलोका पीडितहरूलाई ४१०,००० भन्दा कममा सम्पत्ति भाडामा दिन निर्णय गरेका छन् ।&nbsp;कोबेइसी लस एन्जलस डढेलोपछि मूल्य वृद्धिको आरोप लाग्ने पहिलो व्यक्ति बने । उनी एक जना अपराधको आरोप सामना गर्दैछन् ।&nbsp; केही मानिसहरूले के भनेका छन् ?न्यूजवीकसँग साझा गरिएको एक बयानमा, बोंटाले भनेः “मैले जनतालाई यस प्रकारका घटनाहरू स्थानीय अधिकारीहरूलाई वा मेरो कार्यालयमा यबन।अब।नयख।चभउयचत मा रिपोर्ट गर्न वा हाम्रो हटलाइन (८००) ९५२–५२२५ मा सम्पर्क गर्न आग्रह गर्दै आएको छु । प्रतिक्रिया आश्चर्यजनक छ र हामीले ५०० चेतावनी पत्र पठाएका छौं ।&nbsp; अब के हुन्छ ?लस एन्जलस काउन्टीको भाडा बजारमा मूल्य वृद्धिको अन्य आरोपहरू पनि कोबेइसीविरुद्धको मुद्दापछि आउने सम्भावना छ । एबीसी न्यूजले यस हप्ताको क्रममा प्राप्त गरेका डेटा अनुसार, आगलागीपछि क्षेत्रका झण्डै ४०० सूचीकरणको भाडा अत्यधिक बढेको देखिएको छ ।&nbsp;

Need Help? Talk to our Expert.