घर बनाउने भनेको निकै कठिन काम हो । हामीले कस्तो घर बनाउँदैछौं भन्ने विषयमा गहिएर सोच्ने र यसको लागि अनुसन्धान गर्नु पनि जरुरी छ । घरसंग हाम्रो आत्मीय सम्बन्ध हुन्छ । दिनभरी हामी जताजता भएपनि साँझमा आफ्नै घर फर्किन्छौं । वास्तवमा भन्ने हो भने घरसंगको&nbsp;हाम्रो नाता अटुट हुन्छ । घर निर्माण गर्ने काम निकै संवेदनशील हुन्छ । घर निर्माणको काममा सानो त्रुटी भयो भने पनि उक्त घर बस्नको लागि असुरक्षित हुन सक्छ । त्यसैले पनि घर बनाउँदा एकदम सजग हुनुपर्छ ।&nbsp; २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पपछि मानिसहरुमा त्रास बढ्न थालेको छ । त्यसैले मानिसहरु धमाधम भूकम्प प्रतिरोधी घर बनाउन थालेका छन् ।&nbsp; भूकम्प प्रतिरोधी घर&nbsp;भूकम्प प्रतिरोधी घर भनेको त्यस्तो घर हो जसमा भुइँचालो आउँदा पनि जनधनको क्षति&nbsp;हुदैंन । सानोतिनो भुइँचालोमा खासै केही पनि नहुने; मध्यम खालको भुइँचालोमा हल्का क्षति हुने र ठूलो भुइँचालोमा चर्के पनि नलड्ने घरलाइ नै भूकम्प प्रतिरोधी घर भनिन्छ&nbsp;।&nbsp;साधारणतया ठूला भुइँचालोहरुमा भूकम्प प्रतिरोधात्मक क्षमता नभएका घरहरु भत्कन्छन् जसले गर्दा धेरै जनधनको क्षति हुन जान्छ । तर विचार पु¥याएर बनाएको खण्डमा भुइँचालोबाट घरहरुमा हुने क्षतिलाई रोक्न वा कम गर्न सकिन्छ ।&nbsp; माटोको परिक्षणघरको निर्माण गर्नुपूर्व माटोको परिक्षण गर्नु पनि एकदमै महत्वपूर्ण हुन्छ । यदी माटो परिक्षण गरिएन भने घर जोखिममा पर्न सक्छ । माटोको परिक्षणले माटोको वहन क्षमता, घनत्व, जैविक पर्दाथ, बालुवा&nbsp;र प्रदूषकहरुको उपस्थितिको बारेमा महत्वपूर्ण संकेतहरु प्रदान गर्छ । माटो परिक्षण गर्दा दूषित भेटिएमा यसलाई हटाउन आवश्यक छ । दूषित माटो बासस्थानको लागि हानिकारक छ । माटो परिक्षण&nbsp;गर्ने काम घरको साइट भ्रमण गरिसकेपछि घर बनाउने इन्जिनियरले माटोको नमुना संकलन गर्नु हो । त्यसरी गरिएको परिक्षणले माटोको विशेषताहरु पत्ता लगाउँछ । माटो परिक्षण माटोको भौतिक र इन्जिनियरिङ गुण र यसको वहन क्षमताको मूल्यांकन र विश्लेषण गर्ने एक वैज्ञानिक उपकरण हो ।&nbsp; नक्सा तथा डिजाइनघर निर्माणको क्रममा नक्सा र डिजाइनको भूमिका विशेष हुन्छ । त्यसैले घर बनाउनु अगाडि नै घरको नक्सा र डिजाइनलाई राम्रोसंग हेर्नुपर्छ । आफूले सोचेको जस्तो डिजाइन छ कि छैन भनेर जाँच गर्नुपर्छ । घर बनाइसकेपछि डिजाइन परिवर्तन गर्नुपर्यो भने घरको कोठाको साइज नमिल्न सक्छ । त्यसका साथै बहिरी भाग कुरुप पनि देखिन सक्छ ।&nbsp; पूर्व अनुमानित खर्च घर बनाउनु अघि नै सामाग्रीहरुको हिसाब गर्नु जरुरी छ । अनुमानित खर्च निकाल्नु एकदमै महत्वपूर्ण हुन्छ । घर बनाउन कति सामान लाग्छ र त्यसको कति खर्च पर्छ भन्ने कुरामा ध्यान पूर्याउनुपर्छ । यसको पूर्व जानकारी पनि लिन सकिन्छ । त्यसै अनुसार घर बनाउन लाग्ने खर्च निकाल्न सकिन्छ । अनुमान लगाउनुको उदेश्य भनेको काम गर्नु अघि लागत निर्धारण गर्नु हो । अनुमान गर्दा कामको अवस्था, सामाग्रीको लागत , श्रम लागत , व्यवस्थापनको लागत लगायतलाई ध्यानमा राख्नुपर्छ । कतिपय अवस्थामा घर बनाउदा बनाउँदै पैसा सकिएर घर बिचैमा रोकिएको घटना पनि छ । त्यसो हुन नदिन&nbsp;<a href="https://calculator.meroghar.com/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">यसरी</a>&nbsp;पूर्व अनुुमानित खर्च निकाल्नु पर्छ ।&nbsp; जगको गहिराई&nbsp;कतिपय घरहरु बनाउँदा जगको खाल्टो खन्दा खाल्टोको गहिराइ कम हुन सक्छ । गहिराइ नपुगेको खण्डमा कसिलो माटो नभेटिने हुन सक्छ । माटोको किसिमले पनि जगको गहिराइ कति चाहिन्छ भन्ने कुरा फरक पार्छ ।&nbsp; ढलान गर्दा ध्यान दिनुपर्छढलान गर्नुअघि डन्डी र फर्माको राम्रोसंग जाँच गर्नुपर्छ । फर्मा नमिलेको खण्डमा ढलानको आकार र बनावटमा फरक पर्छ । डण्डीको मात्रा मिलेको र नमिलेको राम्रोसंग परिक्षण गर्नुपर्छ । ढलानको समयमा बालुवा , सिमेन्ट, रोडा र पानीको मिश्रण ठिक भएको वा नभएको कुरामा ध्यान दिनुपर्छ । मसलामा पानीको मात्रा ठिक छ वा छैन त्यो पनि हेर्नुपर्छ ।&nbsp; गारो लगाउँदा ध्यान दिनुपर्छ&nbsp;सामान्यतया घर बनाउदा बाहिर भित्तामा ९ इन्च र भित्रि भित्तामा ४ इन्चको गारो लगाइन्छ । नक्सामा गारो र कोठाको आकार दिए अनुसार नै बनाउँदा राम्रो हुन्छ । गारो लगाउनुपूर्व इटालाई पानीले भिजाउनु पर्छ । ९ इन्चको गारो लगाउँदा सिमेन्ट र बालुवको मिश्रण १ः४ को हुनुपर्छ । गारो लगाउँदा मसलालाई इटाको बिचमा राम्रोसंग भर्नुपर्छ र इटा लगाउँदा ध्यान दिनुपर्छ ।&nbsp; माथिको&nbsp;सबै कुरालाई ध्यान दिने हो भने हामीले राम्रो र बलियो घरको निर्माण गर्न सक्छौं ।&nbsp;यदि तपाइँ कुनै पनि जिल्लामा घर बनाउन चाहनुहुन्छ भने तपाइँ हामीलाई निःशुल्क परामर्शको लागि कल गर्न सक्नुहुन्छ।

महत्त्वपूर्ण कुराहरू

घर बनाउँदा के कुरामा ध्यान दिने ?

राम्रो र आकर्षक घर बनाउन इट्टा, सिमेन्ट, छडको आवश्यकता पर्छ भन्ने कुरा त हामीलाई थाहै छ । तर आजभोलि यी सामाग्रीहरुको कम प्रयोगले पनि राम्रो घर बनाउन सकिन्छ । विशेष गरी भूकम्पले त्रसित बनाएपछि मानिसको आर्कषण यो स्टीलको घरप्रति बढ्दै गएको छ । नेपालमा स्टीलको घर निर्माणमा मुख्य संरचनात्मक तत्वका रुपमा स्टीलका फ्रेम र ट्रसहरुको प्रयोग गरिन्छ । यी फ्रेम र ट्रसहरु विशेष गरेर ग्याल्भनाइज्ड स्टीलबाट बनाईन्छ, जसले जंग र क्षयबाट जोगाउँछ । नेपालमा यस्तो प्रकारको घर र यसको टिकाउपन, बलियोपन र लागत प्रभावकारी भएको कारण लोकप्रिय भइरहेको छ । यसको निर्माण कार्य जमिन खन्नेदेखि र फाउन्डेशन स्ल्याब बिछ्याउने कामबाट सुचारु हुन्छ । यसको फाउन्डेशन तयार भएपछि स्टीलका फ्रेम र ट्रसहरु साइटमै जोडिन्छन् र यसलाई ठ्ड्याइन्छ । यी फ्रेम र ट्रसहरु फाउन्डेसनसंग बोल्ट र अन्य फास्टनिङ प्रणाली प्रयोग गरेर जोडिन्छन् । स्टील संरचना तयार भएपछि पर्खाल, छाना र अन्य फिनिसिङ गरिन्छ । यसका पर्खालहरु विशेष गरेर कंक्रिट ब्लक वा ईँटाको प्रयोग गरेर बनाइन्छ र छरिएको स्टील वा आल्मुनियमको पाताबाट घरको छाना बनाईन्छ । स्टीलको संरचनामा रंग र फ्लोरिङ जस्ता फिनिसिङ सामाग्रीको प्रयोग गरेर यसलाई पूर्ण रुप दिइन्छ । नेपालमा स्टील घर निर्माणको एक प्रमुख फाइदा भनेको यसलाई छिटो र सजिलै निर्माण गर्न सकिने हो । स्टीलका फ्रेम र ट्रसहरु पूर्वनिर्मित गरेर साइटमा जोड्न सकिने भएकोले नै यसले समयको बचत गर्ने र श्रम लागत घटाउने काम गरेको छ । त्यसका साथै स्टील हलुका हुने भएकोले यसलाई निर्माणको क्रममा सजिलै व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ । स्टील घर निर्माणको अर्को फाइदा भनेको यो भूकम्प प्रतिरोधी हो । नेपालमा भइरहने प्राकृतिक प्रकोपको कारणले पनि यो स्टीलको घरलाई प्रभावकारी मान्न सकिन्छ । स्टीलका फ्रेम र ट्रसहरुले भूकम्पीय बलहरुलाई सहन सक्छन् र स्थिर तथा सुरक्षित संरचना प्रदान गर्न सक्छ । नेपालमा स्टीलको घर निर्माण गर्नु लागत प्रभावकारी विकल्प पनि हो । यो प्राकृतिक प्रकोप प्रतिरोधी हुन्छ । २०७२ को विनासकारी भूकम्प हाम्रो पुस्ताले देख्यो र महसुस गर्यो । भूकम्पपछि स्टीलको घर बनाउने मानिसहरुको संख्या पनि बढ्यो । गोकर्णमा स्टीलको घर निर्माण गरेर विगत नौ बर्षदेखि बसोबास गर्दै आएकी प्रतिभा ढुंगेल भन्छिन्, “पहिला त मलाई स्टीलको घर कस्तो हुन्छ होला ? यसमा कसरी बस्ने होला भनेर सोच्थें, तर यो घर बनाएपछि मनबाट डर भने हटेको छ ।” स्टीलको घरमा भएपछि जतिसुकै ठूलो भूकम्प आएपनि डर नलाग्ने उनी बताउँछिन् । त्यसैगरी भूकम्पले नै आफ्नो अफिस बसेको घर भत्किएपछि मिननाथ न्यौपानेले आफैंले घर निर्माण गर्ने विचार गरे । उनले कालिकास्थानमा जग्गा भाडामा लिए र स्टीलको घर निर्माण गर्न थाले । स्टीलको घर निर्माण गरेपछि उनलाई सहज भएको बताए । उनी भन्छन्,&nbsp;“पहिला मेरो कृषि औजारको पसल थियो , भूकम्पपछि चर्केर त्यो घरमा पसल राख्नै डर लाग्यो त्यसैले मैले स्टीलको घर बनाउँदा कस्तो होला भन्ने सोचेर यो घर बनाएँ ।”&nbsp;यो घर बनाउन छोटो अवधी भए पनि हुन्छ । ११ दिनमा अफिसको लागि उक्त घर तयार भएको उनी बताउँछन् भने&nbsp;२ आना जग्गामा बनेको उनको स्टीलको घर १५ लाखमै तयार भएको उनको भनाई छ । उक्त घरमा&nbsp;<a href="https://calculator.meroghar.com/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">३ कोठा र एउटा बाथरुम</a>&nbsp;छन् ।

प्रवृत्ति

प्रभावकारी बन्दै स्टीलको घर

घर बनाईसकेपछि भूईँमा हामी के गर्ने भनेर सोच्छौं । भूईँमा कसैले कार्पेट हाल्छन् भने कसैले पार्केटिङ गर्छन् । कतिले भर्याङमा मार्बल पनि हाल्छन्। तर आजभोलि धेरैजसो घरमा पार्केटिङ गर्ने चलन छ। घरको ढोकाबाट पसिसकेपछि भित्रबाट भर्याङ छ भने त्यस्तो ठाउँमा मानिसहरु पार्केटिङ नै गर्न रुचाउँछन् । मर्बलको तुलानामा पर्केटिङ तातो हुन्छ । पार्केटिङले घरलाई सुन्दर बनाउँछ । पार्केटिङ राखेमा पुछ्न पनि सजिलो हुन्छ । यसलाई किरा, धमिराले पनि असर गर्दैन । आजभोलि विभिन्न प्रकारको पार्केटिङ बजारमा आइसकेको छ । जुन यस प्रकारका छन् :- –काठको पार्केट–काठको धूलोमा प्लास्टिक लेमिनेटेड​–पिभिसी (बाक्लो प्लास्टिक) को पार्केट&nbsp;काठको पार्केटबजारमा धेरै थरीको पार्केट पाइन्छन् । आफ्नो बजेट अनुसार जस्तो मनलाग्छ त्यस्तै पार्केटिङ किन्न सकिन्छ । यदी माथिल्लो सतहमा प्लास्टिक नराखी काठको सा–सानो टुक्राले भूईँ सजाइन्छ भने त्यस्तो पार्केटिङ काठको हो । त्यो फरक फरक रंग र नापमा पाईन्छ । पार्केटको मूल्य काठको टुक्राको आकार र मोटाइमा भर पर्छ । तुलाना गर्दा सानो आकारको पार्केट ठूलोभन्दा आधाले फरक पर्छ । काठको टुक्रालाई फेबिकलको साहयताले भूईँमा टाँस्नुपर्छ । भूईँमा फिट भइसकेपछि पोलिसे टल्काउन पर्छ । पार्केटिङलाई नयाँ बनाईराख्न प्रत्येक सात–आठ बर्षमा पोलिस गर्दा सदावहार आर्कषक देखिन्छ । पार्केटिङ गर्दा सिजनिङ गरेको काठ राख्यो भने बांगिने र धमिरा लाग्ने समस्या हुदैंन । पार्केटिङ लगाउन पनि अनुभवी कामदार चाहिन्छ ।&nbsp;लेमिनेटेड पार्केटकाठको धूलोलाई मेसिनद्धारा बलियो गरी थिचेर प्लास्टिकको लेमिनेसन तयार पारिएको पार्केटलाई लेमिनेटेड पार्केट भनिन्छ । ८ र १२ मिलिमिटर गरेर दुइ मोटाइमा यो पार्केट बजारमा आउँछ । घरायसी प्रयोगको लागि ८ मिमिको पार्केट प्रयोग गरिन्छ । धेरै मानिस आवतजावत गर्ने स्थानमा १२ मिमिको पार्केट प्रयोग गर्दा राम्रो देखिन्छ । पार्केटिङ राख्नुअघि यसको सन्तुलन मिलाउन दई मिमिको फम राख्नुपर्छ । यसलाई भूईँमा मिलाएर राख्नको लागि लक सिस्टम हुन्छ । यो अरु पार्केटिङभन्दा सस्तो हुनाले धेरैले प्रयोग गर्न रुचाउँछन् । आफ्नो कोठामा ओच्छ्याइएको कार्पेटलाई हटाएर पार्केटिङ गर्नेहरुको संख्या पनि बढ्दैछ । कार्पेटमा पानी पोखिएमा गन्हाउने समस्या हुन्छ । तर पार्केटिङमा पानी पोखिएमा सुख्खा कपडाले पुछ्न पनि सकिन्छ । पार्केटमा धूलो जम्मा हुदैंन । यो काठको धूलोबाट बन्ने हुनाले चिसो कोठा पनि न्यानो राख्न सकिन्छ । यसको गुणस्तर अनुसार यसको मूल्य एक सय पन्ध्र रुपैया प्रति वर्गफिट लिन्छ । भान्छा, बाथरुम, बार्दली जस्तो धेरै पानी पोखिने स्थानमा यसको प्रयोग गर्नुहुदैंन ।&nbsp;पिभिसी पार्केटिङपिभिसी पार्केट अन्य पार्केटभन्दा फरक हुन्छ । यो पार्केटलाई ‘प्लास्टिक टाइप’ भनेर पनि बुझ्न सकिन्छ । यो पार्केट चाहिं घरको सबैतिर राख्न सकिन्छ । एकतिर राख्ने र अर्कोतिर नराख्ने गर्नाले घर भित्रको सौन्दर्यमा असर गर्न सक्छ । त्यस्तो अवस्थामा यो पिभिसी पार्केटिङलाई राख्न सकिन्छ । यो पार्केट अन्य पार्केटको तुलनामा नरम पनि हुन्छ । सुरुमा यो पार्केट कार्पेटभन्दा महंगो जस्तो लागे पनि यसको गुणस्तर भने किफायती हुने गरेको छ ।माथि उल्लेखित सबै पार्केटिङको आ–आफ्नै विशेषता छन् । यी सबै पार्केटिङले चिसोबाट बच्न र घरलाई आर्कषक बनाउन सहयोग गर्छ । आधुनिक डिजाइनको घर बनाउने अधिकांश मानिसहरुको रोजाईमा यी पार्केटिङ पर्दछन् । कतिपयले भने पूरानै घरमा पनि पछि सिमेन्टमाथि पार्केटिङ गर्न थालेका छन् ।

घरमा कस्तो पार्केटिङ गर्ने ?

घर भनेको जीवनमा एकपटक मात्र बनाईन्छ। त्यसैले घर बनाउँदा प्रयोग गरिने सामाग्रीहरु बलियो र भरपर्दो हुनुपर्छ । घर बनाउँदा प्रयोग गरिने सबैभन्दा महत्वपूर्ण सामाग्री भनेको छड़ पनि हो ।&nbsp;कस्तो छड प्रयोग गर्ने त ? भन्ने प्रश्न हाम्रो मनमा उब्जिने गर्छ ।&nbsp; घर बनाउँदा फलामे छडको प्रयोग गरिन्छ । अहिले नेपालमा फलामे छड उत्पादन गर्ने कम्पनीहरु टन्नै छन्। सबै कम्पनीहरु एक अर्कासंग प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन्। यस्तो अवस्थामा गुणस्तरीय छड हामीले चिन्न सक्नुपर्छ । गुणस्तरीय छडहरु अन्तराष्ट्रिय गुणस्तर विभागका साथै नेपाल सरकारको गुणस्तर तथा नापतौल विभागबाट मापन गरिएको हुन्छ। विभागले फलामे छडको निर्माणमा प्रयोग भएका रसायन वा कच्चा पदार्थको बिस्तृतरूपमा परीक्षण गरेर NS:191, ISI, ISO जस्ता गुणस्तर चिन्ह प्रदान गरिएको&nbsp;फलामे छड रोज्न अत्यन्तै जरूरी छ ।&nbsp; फलामको लचकता :&nbsp;घरको लागि छड किन्नुपर्दा&nbsp;एकदमै ख्याल गर्नुपर्ने बिशेषता भनेको फलामको लचकता हो । हुन त फलामको लचकतालाई लिएर पहिला पनि विचार नगरिएको हैन यद्यपी&nbsp;२०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पले यसको महत्व झन् बढी महसुस गराएको छ। उक्त समयमा लचकता नभएका छडको अत्याधिक प्रयोगकै कारण नै ठूल्ठूला संरचनाका&nbsp;साथै करिब ९ हजार जति मानवीय क्षति भएको थियो । त्यो अवस्था सम्झिँदा पनि सबैको मन सिरिङ्ग हुन्छ । सो काल खण्डलाई&nbsp;साक्षी मानेर पनि घरको फलामे छडको&nbsp;लचकता सबैले विचार गर्नुपर्छ । फलामको लचकता भन्नाले कति भार पर्दा सम्म नभाँचिकन तन्किन सक्ने क्षमता हो । जस्तै बाहिरी कम्पनले घरमा धक्का दिँदा सोही धक्काको गतिमा कम्पन भए पछि फेरी स्वत: स्व:स्थानमा खडा हुन सक्ने क्षमता लाई लचकताको रुपमा बुझ्न सकिन्छ। यस्ता लचकता भएको फलामे छडलाई “D” ले इंगित गरिन्छ , जसमा D भनेको Ductility वा लाचकपना हो । घरलाई बिभिन्न भूकम्पीय प्रकोपबाट सुरक्षित बनाउन fe500D अंकित फलामे छडको प्रयोग गर्नु पर्दछ । फलामको आकार :&nbsp;घर निर्माणमा सबै एकै खाले फलामे छडको प्रयोग हुँदैन । फलामे छडहरु 8,10,12,16,20,25,28 र 32mm जस्ता विभिन्न आकारमा पाइन्छन्। घरको संरचना हेरी विभिन्न भागमा भिन्दा भिन्दै आकारका फलामे छडको प्रयोग गर्नु पर्दछ । साधारणतया घरका पिल्लर निर्माणका लागि 12 तथा 16mm छड प्रयोग गरिन्छ भने स्ट्राप बिममा 20mm&nbsp;छडको प्रयोग गरिन्छ र त्यस्तै ढलानमा भने 8 वा 10mm को छडको प्रयोग गरिन्छ । त्यसैले घर निर्माण गर्दा प्राविधिकको सल्लाह अनुसारको आकार भएका छडको प्रयोग गरे घर दिगो रहन्छ।यसरी फलामे छडको गुणस्तर , ग्रेड, लचकता संगै आकारको बारेमा जानकार रहेर घर निर्माण गर्नु नै आफू लगायत आउनै पुस्ताको लागि सहज हो ।&nbsp; फलामे छडको ग्रेड :&nbsp;प्राकृतिक प्रकोपको सामना गर्दै अघि बढिरहेका हामी नेपालीहरुलाई राम्रो छडको प्रयोग गर्नु चुनौती जस्तै भएको छ । तसर्थ घर निमार्ण गर्ने निर्माणकर्ताको ध्यान पनि दिगो र बलियो घर बनाउनमै केन्द्रित छ । त्यसैले पनि फलामे छड उत्पादक कम्पनीले उच्च ग्रेडको छड निर्माण गर्न तिर ध्यान दिएको पाईन्छ । नेपाली बजारमा Fe415 , Fe500 र Fe500D जस्ता ग्रेड भएका फलामे छडहरु पाइन्छन्।यी ग्रेडहरुको आफ्नै बिशेषता छन् । जस्तै fe 415 मा न्यूनतम 415 यिल्ड क्षमता ,४८५ टेन्साईल क्षमता १४.५% इलान्गेसन हुन्छ भने Fe500 र Fe500Dमा भने&nbsp;न्यूनतम यिल्ड क्षमता ५००, टेन्साईल क्षमता ५४५ र ५६५ त्यस्तै इलान्गेसन १२ र १६% क्रमश रहेको हुन्छ। यसरी फलामे छडको ग्रेड थाहा हुँदा&nbsp;घर निर्माणमा ठूलो सहयोग पुग्छ । यसरी बनाईएको घर आरामदायी र बलियो हुन्छ।&nbsp; बलियो छडले बलियो घरको निर्माण हुन्छ। तसर्थ घर बनाउँदा&nbsp;<a href="https://calculator.meroghar.com/" rel="noopener noreferrer" target="_blank">ईन्जिनियरको सल्लाह</a>&nbsp;अनुरुप छडको प्रयोग गर्नुपर्छ ।

Need Help? Talk to our Expert.